Sıtma

Sıtma anofel cinsi sivrisineğin ısırmasıyla insana bulaşmakta olan bir protozoonozdur. Rahatsızlığın en mühim özelliği nöbet halinde görülen ateşlenme, kansızlık ve de splenomegaliyle geliştiği, ilk olarak akut seyreder ama tedavisinin yapılmadığı zaman ise kronik eğilim gösterir. Dünya genelinde yaygın olan bir rahatsızlıktır.
Parazit sivrisineğin vasıtasıyla taşınmaktadır. Sivrisinek, enfeksiyon olan bir kişiyi ısırınca, kişinin kanında bulunan parazitleri sivri sinek emer. Bu parazitler sivrisinekte bir hafta ve ya daha da uzun zaman gelişmesinin ardından eğer ki bizleri ısırır ise parazit kana karışır. Ardından da parazitler karaciğere gider ve de orada gelişip çoğalırlar.
Belli bir zaman sonra, parazitlerin karaciğerden ayrılıp alyuvarlara gittiği görülür. Bu ise bir iki gün ve ya aylar sürebilir. Parazitler, şişp göz ile görülecek hale gelinceye kadar, alyuvarlardayken daha fazla parazit üretir. Bu sayede kan dolaşımımıza yeni parazitler girer. Bu daha çok alyuvarın rahatsızlanmasına sebep olur. Parazitlerin karaciğerde bulunduğu sürede kendimizi rahatsız hissetmeyiz ama parazit kan hücrelerimizi etkilediği zaman belirtileri meydana gelmeye başlar.
Aşağıda sayılan ülkelerde dahil olmak üzere, 90 ‘ dan çok tropikal iklimi olan ülkelerde sıtmanın tehlikesi daha fazladır.
• Afrika’ daki tropikal bölgeler
• Orta Amerika
• Dominik cumhuriyetler
• Haiti
• Hindistan
• Orta doğudaki tropikal bölgeler
• Asya’ nın güneydoğusu

Belirtileri
Sıtma rahatsızlığına sebep olan 4 çeşit plasmodium bulunur. Belirtileri bu çeşitlerine göre farklılık göstermektedir. Fakat tümünün ortak noktası başta ağrı, titremeleri terlemeler, kollar ile bacaklardaki ağrılardır. Alyuvarlar içerisinde bölünerek artan merozoitler kanına karışırken hasta kişinin ateşi yükselmektedir.
• Malaria tipi plazmodiumun neden olduğu sıtmadaki parazitlerin karaciğerdeki kalma süresi 8 gün. Alyuvara hücum edişleri ile yeniden kana karışması 72 saat sürmektedir.
• Falcifarium tipi plazmodiumların karaciğerdeki kalma süresi 6 saattir. Alyuvarlarda kalmaları ile kana geçme süreleri düzensiz olur. Bazısı gelişerek çoğalır, bazısı da beklemede olur. Bu nedenle falcifarium sıtması “habis sıtması” ismiyle de bilinir. Tehlikesi en çok olanı budur. Parazit, küme şeklinde beyinde, omurilikte, akciğerlerde ve de böbrek üstü bezlerindeki kılcal damarlara hücum eder, onların tıkanmasına neden olur ve de birden ölüme sebep olabilirler. “ karasu humması” alyuvarların yıkımı diye tarif edilen hastalık rahatsızlığın ağırlaşmasında görülür.
• Vivaks ve ovale tipi plazmodiumların karaciğerdeki kalma süresi 8 gün olur. Alyuvarlarda kalması ile kana yeniden geçmeleri 48 saat içinde olur.
Malaria, vivaks ve de ovale tipi plazmodiumların hepside karaciğerimizi terk etmez. Bir bölümü karaciğerde kalıp üremeyi sürdürürler.

Teşhis Ve Tedavi
Eğer ki yıl önce, sıtma tehlikesinin olduğu bir yere seyahatte bulunduysanız ve de ateşlenip ve ya grip gibi rahatsızlık sebebiyle hasta olduysanız vakit kaybetmeden hekime gitmelisiniz. Hekiminize sıtma tehlikesi olan bölgeye seyahate gittiğinizi anlatınız. Hekiminiz hastalık geçmişinizi göz önünde bulundurarak muayenenizi yapar. Parazit için kan testiniz yapılacaktır. Sıtma hastalığı reçete ile alınan ilaçlar ile iyileştirilir. İlacın çeşidi ve de tedavi süresi, sıtmanın türü, yaş ve de hastalığın derecesine göre değişir.

Korunma
Rahatsızlığı geçiren kişilerde türüne özgü bağışıklık olabilir. Korunmak için sıtmanın görüldüğü bögelere gidecek olanların kemoprofilaksi faydalıdır. Klorokin ile primetamin kombinasyonu verilir. Plasmodiumların farklı tiplerine karşın etki gösteren bir aşının elde edilmesinin çalışmalarına hala devam edilmektedir. Sıtmayla savaşın başka yanıysa vektör olan anofelle savaşmaktır. Bunun için olgunlaşmış sivrisinekler ile larvalarıyla mücadele farklı yollar kullanılır.
Özelliklede bataklık olan yerlerin kurutulması şeklindeki çalışmalar sıtmanın önlenmesi için oldukça faydalıdır. Yapılmakta olan tarımla alakalı, özelliklede çeltik tarlası olan ve ya durgun suyun olduğu yerlerde de sıtmanın mücadelesi yapılmalıdır. Sıtmanın yayılması coğrafi olarak da kontrol edilir ve de kesinlikle yeni uygulamalar yapılırken bu bakımdan da değerlendirilmeli. Baraj gölleriyle, ufak sulama göletleri birçok amaç için oluşturuluyor iken hiç beklenmeyen bir biçimde sıtma olgusunu meydana çıkardığına eski senelerde rastlanmıştır.