Melanom

Melanom nedir?
Deri kanserlerinden bir tanesidir melanom. Erken teşhiste tamamının tedavisi mümkün iken, geç teşhis edilen, ilerlemiş olan vakalarda ölümle sonuçlanabilir.
Kanserli dokuki tek tipteki hücreler kontrolsüzce çoğalır, normal dokuların yerlerini alırlar ve de aynı bahçeyi saran yabani otlara benzer, dokuların fonksiyonlarını bozarlar. Melanom, derinin rengini sağlayan melanosit denilen pigment hücrelerdeki kanserdir. Normal melanositler derideki dış tabakada bulunmaktadır ve de melanin denilen boyanın üretimini sağlarlar, bu boya da derinin rengini vermektedir. Melanom, melanositlwe fazla oranda artarak çevredeki dokulara saldırıya geçince gelişmektedirler.

Nedeni nedir?
Melanomun niçin olduğu net olarak bilinemeyip, çok fazla güneşin verdiği tahribatın (genellikle de çocukken aşırı güneş yanığı yaşayanlar) melanomu tetiklemekte olduğu bilinir. Bronzlaşmayı sağlayan yapay solaryum aletleri de melanoma sebep olmaktadır.

Kimler melanoma yakalanabilir?
Hemen herkeste melanoma rastlanabilir. Ama ten rengi açık güneşe karşı hassas olan kişilerde risk daha fazla bulunur. Güneşten kaynaklanan ultraviyole radyasyonlar melanomun en fazla sorumlularındandır ve de fazla bronzlaşmayan, güneş yanığına eğilimli kişilerde risk daha fazladır. Ömür boyu alınmış olan kronik güneş hasarının yanında, çocukken ve de ergen dönemlerde oluşan güneş yanığı daha da çok tahribata sebep olmaktadır.
Çocuklukta güneşten hasar görmüş olan, fazla miktarda beni bulunan insanlar daha çok risk altındadır. Hemen herkesin beni bulunur ve de bunların çoğunluğu zararsız olur, ama el üzerinde beni buluna insanlar daha çok risk altındadırlar. Kimi benlerin görüntüleri sıra dışı ve de düzensizdir. Bunlar sıra dışı (atipik, displastik) şeklinde tanımlanmaktadır. Sıra dışı bene sahip olan kişilerde melanomun oluşmasının tehlikesi daha fazladır. Melanoma aileden gelen bir yatkınlığında olması mümkündür. Yakın olan akrabalardan birisinde (annede, babada, amcada ve de teyzede) melanomu bulunan insanlar da risk daha fazladır. Bütün faktörler (ten renginin açık oluşu, güneşe karşı hassasiyetin olması, geçmişte güneş yanığının yaşanmış olması, fazla miktarda benin olması, sıra dışı benin olması, yakın akrabalarda melanom olması) melanom tehlikesine sahip olduğunuzun belirtisidir. Tüm insanların bu riskleri taşımayanların bile melanom rahatsızlığı olma olasılığı bulunur. Ama bir ya da daha çok riske sahip olanların daha sık melanoma yakalanabilir. Bu risk faktörlerinin kimisi kendinizde bulunuyor ise dermatoloji doktoruna sağlık muayenenizi yaptırmalısınız.

Neler araştırmalıdır?
Genellikle melanom derinin yüzey tabakasında başlayıp, basitçe tedavisi yapılır. Bunla birlikte, melanom ilerleyince, derinin altındaki tabakaya yayılıp, kan ile lenf damarına geçip bedene yayılır, hayatı tehlikeye sokacak olan bir sağlık sorununu oluşturmaktadır. Bu sebeple melanom daha derinin yüzeyindeyken teşhis edilmesi oldukça mühimdir. Melanom bedenin her yerinde, güneşi görmeyen noktalarda bile görülebilir.
Ama en çok erkeğin sırt bölgesinde, bayanlarında bacağında görülmektedir. Melanom genelde kahverengi ve de siyah renklidir. Ender olarak kırmızı, ten rengi ya da beyaz renkli de olabilir. Melanom önceden var olan ben üzerinde ya da evvelden görüntüsü normal olan deri üstünde oluşabilir. Melanom yavaş büyümektedir. Bundan dolayı benin büyümesi, değişmesi ve de düzensizliğinden şüphe edilmemelidir.

Tedavisi mümkün müdür?
Erken tanı ile en güzel tedavisinin konduğu zaman yapılır. Uzman bir dermatoloji hekiminin muayenesiyle melanomdan şüphelenilen bir bene sahip olup, olmadığınız basitçe meydana çıkar. Muayenede eğer ki şüphe edilen bir ben saptanmış ise biyopsinin yapılması gerekir. Biyopsinin yapılmasının ardından, benin bir kısmı ya da bütünü operasyonla çıkartılıp mikroskobik incelemeye alınır.
Bu da muayenehane ortamında yapılabilen kolay bir işlemdir. Melanomun teşhisi konulduğunda, melanomun derinliğine bağlı tedavisinin tipine de karar verilmektedir.
Melanomun tedavi edilmesi, melanom olan deri dokusunun çevreden bir parça dokunun dalınması ile operasyon ile çıkarılmasıyla başlamaktadır. Normal olan deri kısmının incelenmesiyle melanom dokusunun tamamen operasyon ile çıkarılıp, çıkarılmadığının göstergesidir.
Rahatsızlığının gidişatı melanomun derideki kalınlığa bağlı olur. Deri üstünde bulunan epidermiste sınırlı melanom situ diye isimlendirilir ve de kolay operasyonla çıkarılmasının işlemiyle kür oranı yüzde yüz olur.
Bunla birlikte tedavisi yapılmazsa melanom derinin derinlerine ilerler, derine gittikçe kan ile lenf damarlarının daha da yakınına gelir ve de damar yoluyla da derinin dışında ki organlara yayılıp hayati tehlikeye sokan şekle dönebilir.
Deriye yapılan biyopside melanom saptanınca patologlarca melanomun derinliği ölçülerek rapor edilir. Saptanmış olan derinliğe göre de tedavisi planlanmaktadır. Derinde bulunan melanomların yayılma eğilimleri büyüktür. Yayılacak olan melanom tipik biçimde lenf düğümüne yayılmaktadır ilk olarak. Lenf düğümleri lenfatik sistemlerin parçasıdır. Kan damarı bedene dağılmakta olan ve de dokuları temizlemeye yarayan damarlardan meydana gelen sisteme lenfatik sistem denilmektedir. Bunlar lenf düğümü denilen şişliğe akmaktadır. Lenf düğümü bedenin çoğu kısmında yaygınca bulunmaktadır. Değişik lenf düğümü, değişik beden kısımlarına hizmet verir. Melanom eğer yayıldıysa; öbür organlara da yayılmadan önce, en yakınındaki lenf düğümüne gitmektedir. Sentinel lenf düğüleri biyopsi yöntemiyle, melanom hücresinin ilk vardığı lenf düğümleri saptanır. Melanomun derinliğine bağlı sentinal lenf düğümlerine biyopsi yapılacak mı yapılmayacak mı kararı verilir.

Kendimi melanoma karşı nasıl koruyabilirim?
Ultraviyole radyasyona çok maruz kalınması melanomun en mühim nedenidir. Çocukken ve de ergen dönemlerde alınmış olan radyasyon en çok hasarın nedenidir. Bundan dolayı çocuklar ile gençler güneşten korunmalı, bu konu çok mühimdir. Güneşin ışınlarının fazla olduğu saatte (10.00 ile 16.00) güneşe karşı kendinizi koruyunuz. UVA ile UVB ye karşı korumakta olan güneş koruyucuları kullanılmalı ve de sıkça yenilenmelidir.
Ulvtraviyole ışıklardan koruyacak şapkalar, uzun kollu kıyafetler ve de pantolonlar giyilmelidir. Solaryumdan uzak durulmalıdır.

Erken teşhis ile güzel bir şekilde tedavisi yapılabilir. Bundan dolayı aylık olarak kendi, kendinizin cilt muayenesini yapmalısınız. Düzensiz, büyümekte olan ve de değişim gösteren benleri aşağıda sayılan kurallara göre değerlendirmelisiniz. Sıra dışı bene sahip iseniz, derhal Dermatoloji hekimine gidiniz. Yılda bir defa Dermatoloji doktoruna benlerinizi muayene ettirin.

Melanoma ait bulgular
Asimetri; Benin bir yanının, öbür yanından değişik oluşu. Beni ortadan hayali bir çizgi ile çiziniz. Benin iki tarafının da iriliği ve şekli aynımı? Melanomda genelde asimetri bulunur.

Sınır Düzensizliği; Melanomda sınır ya da kenarlar genellikle pürüzlü olur, bulanıktır ya da çentiklidir.

Renk; Zararsız olan benler herhangi bir renge sahiptir, ama genelde tek renktedir. Melanomdaysa genelde birin üzerinde renk içerisinde barınır.

Büyüklük; Zararsız olan benler ufak kalır, melanom irileşmeyi sürdürür. Genelde 6 mm daha iridirler.