Hemoglobin

Hemoglobin, kan içinde solunum organından dokulara oksijen taşıyan, dokulardan da solunum organına karbondioksit ile proton taşıyan proteindir. Alyuvarlarda yani kırmızı kan hücrelerinde var olan kanın oksijen ile karbondioksit taşıma ve demir ihtiva eden pigment olarak tanımlanabilir. Alyuvarların kırmızı renk almasını sağlayan, sağlığı yerinde olan kişilerin yüzündeki pembe görüntüyü veren bu maddedir. Aynı zamanda omurgalı ve bazı omurgasız canlılarda gaz taşıma pigmentidir. Sentezi bedende her gün yıkıma uğrayan hemoglobin oranını tekrar yerine koymak için ortalama 5–6 gram kadar hemoglobin sentez edilmektedir. Proeritroblastlar, hemoglobin sentezinin büyük bölümünü gerçekleştirirler, retikülositde ise hemoglobin sentezleme gücü oldukça düşmüştür. Bunun yanında Olguneritrositlerin, hemoglobin sentez etme gücü yoktur.

Aslında hemoglobinin asıl görevi dokular ve akciğer arasında oksijen ve karbondioksit taşımaktır. Nefes alma sırasında akciğerlere geçen havanın oksijeni kanda bulunan hemoglobin tarafından bağlanmaktadır. Hemoglobin ile oksijenin yapmış olduğu bu gevşek bileşiğe “oksihemoglobin” adı verilir. Dokulara geldiğinde ise oksijeni bırakarak karbondioksiti almaya başlar. Bu özelliği sebebiyle atardamarla gelen kan canlı ve parlak kırmızı renginde, toplardamarla giden kan ise kirli ve koyu kırmızıdır. Karbondioksit ile yüklenmiş olan kan kılcal damarlardan doğrudan toplardamarlara, oradan da kalbin sağ kulakçık ve karıncığına, ardından son olarak da akciğerlere gider. Akciğerde olan karbondioksit serbest duruma gelir ve nefes verme sırasında dışarıya atılır. Dokularda var olan karbondioksitin dışarı atılmasında bir zorluk yaşanır ve bedende karbondioksit birikimi meydana gelirse, vücut hücrelerinin yaşamaları zorlanmaya başlar.
Hemoglobin molekülü iki bölümden oluşmaktadır. İlki bedendeki protein havuzunda sentezlenmekte olan dört polipeptid zincirli bir protein olan “globin”; diğeri ise, ortasında demir olan“porfirin” halkalarıdır. Demir eksikliği durumlarında kandaki hemoglobin oranı azalır. Hemoglobin oranı 100 mililitre kanın içinde erkeklerde genelde 15, kadınlarda genelde 13 gramdır. Yeni doğan bebekteki hemoglobin oranı ise 20 gram civarındadır.