Flebit

Bacaklardaki toplardamar iltihaplanmasına flebit denilmektedir. Çokça rastlanmakta olan bir rahatsızlıktır. Flebit bacaklardaki yüzeysel toplardamarlar ve ya bacaklar ile leğen kasındaki derinlerde olan toplardamarlardaki iltihaplanma manasına gelmektedir.

İltihaplar genellikle damarların içerisindeki pıhtılanmaya, kısaca tromboza sebep olur, iltihaplanma ile neticelenen damarların içerisindeki pıhtılanmayaysa tromboflebit denilmektedir.

Flebit Belirtileri

Yüzeysel tromboflebitler de derinin altında görülmekte olan toplardamar iltihap yapar ve şişerler, kızararak duyarlı şekle gelir. İltihaplanma genelde damarların bir kısmında başlayıp, ardından yukarı doğru ağrı yaparak, kızarıklık oluşarak çizgi şeklinde yayılma yapar. İltihaplanan damarlar, deri altında sertçe bir kordonmuş gibi elle hissedilir hale gelir. Rahatsızlık yaşayan kişiyi geceleri uyutmayacak kadar şiddetli bölgesel ağrılar yapar.

Tedavisi yapılmazsa, iltihaplanan kısım genişleme yapar ve de ağrılar çoğalır. Kimi zaman fazla ağrı, uzunca iltihaplanmış bir çizgi görülür, rahatsız kişinin ateşinde yükselme olabilir ve de bacağında şişme olabilir.

Yüzeysel tromboflebitler genellikle bacağın alt kısmında meydana gelir. Genelde genişleyen damarlarda oluşur. Nadiren de kolda olan toplardamarda da görülebilir.

Derindeki toplardamar tromboflebitlerde ise ağrılar baldırlarda hissedilmektedir ve de bileğin hareketi ile artış gösterir. Bileğin etrafında bulunan dokularda şişme yapabilir. Fakat ağrı ve kızarma ile kendisini gösteren yüzeysel tromboflebitin aksine derindeki flebitlerin dışarıdan görünmekte olan hiç belirtisi olmamaktadır.

Varisin olduğu damarların dışında, sebepleri, yüzeysel tormboflebitin aksine derin fleitin dışarıdan görünmekte olan hiç belirtisi olmamaktadır.

Flebit Nedenleri

Yüzeysel tromboflebitin sebebinin en başında varis olan damarlar gelmektedir. Aileden ırsı olan ve de bayanlarda çok yaygın olan bu rahatsızlık, genç ergen döneminde meydana gelir ve de seneler geçtikçe de artar. Bacaklardaki yüzeysel toplardamarlar genişler ve sonucunda çeperlerinde incelme olur, kıvrım oluşur. Genişleyen damarda kanın akışı yavaş olur ve de kanda bulunan plazmalar ile hücreler çökmeye başlar. Bu sayede de kan akışında daha da yavaşlama olur ve de flebitin ilk basamağı olan kanın pıhtılaşmasının olmasına neden olur.

Pıhtılaşmanın ardından damarın çeperi pıhtıları çömez amacıyla iltihap yapar. Bu aşamada da hastada kişi ağrılar, hassasiyet ile kızarmalar şeklindeki belirtileri hisseder.

Kimi zaman darbe sonrasında da flebit meydana gelebilir. Hemen deri altında incecik çeperli toplar damalar, örneğin bir masaya çarpmanın sonucunda zedelenebilir. Normal olarak damarların içinde, kaygan bir yüzeyi oluşturup pıhtılaşmaya engel olan bir hücre tabakası ile kaplanmıştır. Darbenin sonucunda bu tabakanın zedelenmesi ile, düzeni bozulan yüzeye gelen kanda pıhtılaşma oluşmaya başlar.

Toplardamardaki varisler genelde hamilelik döneminde çoğalır. Bunun iki sebebi bulunur; rahmin leğen toplardamarına yaptığı baskı ile bacaktaki toplardamarın şişmesi, hamilelikte vücuttaki tüm destek dokularını gevşetmekte olan hormonların salgılanıyor olması.

Damarın içerisine enjeksiyon uygulanması da yüzeysel tromboflebite sebep olabilir. Bir sebeple hastanede yatmakta olan hasta kişiye uzun zaman damardan sıvının verilmesi, serum verilmesi gerekebilir. Bu halde iğnenin damarı zedelemesi ve de bunun sonucunda pıhtılaşmasına sonrada iltihaplanmasına sebep olabilir.

Diğer sebepler arasındaysa, kanda pıhtılaşma durumuna yatkınlığının bulunduğu çeşitli kan rahatsızlıkları ve de önemli operasyonların ardından ve ya rahatsız kişinin uzun zaman hareket etmeden kalması gereken haller sayılmaktadır.

Kimi kanser çeşitlerinde özellikle de pankreas kanseri, öncesinde hiç varisi ve ya flebiti olmayan insanların bacağında aniden yüzeysel flebit meydana çıkabilir.

Bu çeşit flebitin bir diğer özelliği de gezici olmalarıdır. Bacağın alt bölümünde meydana gelen flebit bir iki gün geçince diğer bacağın üst bölümünde de oluşabileceği görülmektedir.

Flebit önemsenmesi gereken bir rahatsızlıktır fakat farklı belirtileri yok ise, kanser rahatsızlığının ilk belirtileri şeklinde de yorumlanıyor olması hatalı bir görüştür.

Derindeki toplardamarların tromboflebitin de, kasların içerisinde bacağın boyuyla bir uzanmakta olan geniş toplardamarlar tıkanmaktadır ve de iltihaplanmaktadır. Varis olan damarı haricinde, derin toplardamalrların sebepleri, yüzeysel olan tromboflebitinkilerle aynı şekilde olur, kanın dolaşımında yavaşlamalar, kan yapısındaki değişimler ile damarın çeperindeki zedelenmeler.

Flebit Tedavisi

Yüzeydeki tromboflebitin mühim bir tehlikesi bulunmamaktadır. Rahatsız toplardamar, içerisinde kanın barınmadığı, bağ dokularında bir bant şekline gelir fakat yeni damarların açılacak olmasından belirtisi olmaz.

Birde yenileme eğiliminin olmasına karşın, mühim bir tehlike yaratmamaktadır. Buna karşın, derin toplardamar tromboflebiti çok ciddi riskler yaratmaktadır. İlk olarak, toplardamarlardaki pıhtı büyüyüp mühim olan bir uzunluğa gelir. Ardından bir kısmı kopup ana dolaşıma gider. Alt ana toplardamarlardan geçip kalbe ulaşır. Ardından da akciğere kanı taşıyan atardamarlara pompalanmaktadır.

İriliğine göre, atardamarlardan akciğerlere dağılmakta olan dalların bir tanesini ve ya bir kaçını tıkayabilir. Pıhtı eğer ki yeterli irilikte ise tamamen tıkanıklık yapar ve de meydana gelen akciğer enfarktüsü aniden ölüm ile son bulabilir. Ufak pıhtılarsa akciğerlerin ucuna gider ve de zararı az olur. Derin toplardamar tromboflebitindeki bir etkide bacağın damarları içerisinde bulunan kapakçıklarda zarar oluşmasıdır. Bu hal kimi zaman bacakta devamlı şişlik ve ya yaraların oluşmasına sebep olan probleme sebep olabilir. Mühim bir tehlikesi olmadığı için yüzeysel tromboflebitinin tedavisi sırasında belirtileri hafifletmek ile yetinilmektedir.

İlk olarak uygulanacak olay, tüm oturuşlarda ayak yüksek bir noktaya dayanmalıdır. Bu sayede şişmenin ve de iltihaplanmanın etkilerinde azalma olur.

Esnek banlar ile varis çorapları, damarın sıkışmasını sağlayıp kanın akışında hızlanma yaratır ve de iltihap olan kısmı desteklemesi sayesinde faydalı olmaktadır.

Kim hekimler iltihaplanan dokulara direkt etki edip ağrıları ve de şişkinliği azaltıcı aspirin ile fenilbütazon şeklindeki ilaçların kullanımını tavsiye edebilir. Hastalığa özel merhemler ile ovulması da faydalı olur.

Derin tromboflebitinin tedavisinde genel olarak pıhtının oluşumuna engel olmaya yönelinir. Kandaki pıhtılaşmanın hızında azalma gösteren ilaçlar kullanılmaktadır.

Bu ilaçların gerekli dozlarda alınmasıyla bacakta olan pıhtının büyümesine engel olur.

Bugün iki çeşit antikoagulan maddenin kullanımı gerekir; enjeksiyon ile verilmekte olan ve de hemen etkisini gösteren heparin ile ilaç şeklinde de alınarak iki ila üç gün içerisinde etki göstermekte olan warfarindir. İlk olarak heparin uygulanmaktadır, sonrasında warfarin kullanımı başlar ve de en aşağı üç ay üsresince devamlı kullanılmaktadır. Yüzeysel tromboflebitte bir sorun vardır oda varis bulunuyor ise iltihapta yenilenme olmasıdır.

Nöbetler genelde 7 günve ya daha da uzun sürebilir. Ardından ağrılar ile duyarlı olma hali hafifleme gösterir fakat kimi zaman da hassasiyet haftalar sürebilir. Akut döneme girmesinin ardından o kısımda ki derinin üzerinde kahverengi bir leke kalmaktadır. Bunu yok edebilmenin imkanı yoktur.

Derim toplardamar trombozunun tedavisi vakit kaybedilmeden başlanınca, problem çıkarmamaktadır. Fakat tedavinin ardından “flebit sonrası bacak” ismi verilen bir vaziyet meydana gelebilir. Bileğin etrafında devamlı şişlik ile ardından yara meydana gelebilir. Bunun tedavisi için varis çorabının giyilmesi gerekir, vücuttaki çok suyu azaltmakta olan ilaç ile beldeki yaranın iyi olmasını sağlamak için cerrahi müdahaleye başvurulmaktadır.

Kimi vakalardaysa flebitin sonucunda bacağın altında olan toplardamarın kapakçıklarında zarar oluşur ve de sonuçta yüzeysel toplardamarı derin sistem ile birleştirmekte olan geniş damar meydana gelir. Bu damarın bağlanması ile yaraların tedavisi sağlanır.

“flebit sonrası bacak” meydana gelmese bile, derin toplardamarların trombozunu izlemekte olan ağrılar ile şişlikler haftalar boyunca devam edebilir. Varis çorabının giyilmesi, ayağın yüksek yere kaldırılması ve de egzersiz oldukça faydalıdır. Fakat erken dönemlerdeki yürüyüş hastanın zorlanmasına sebep olur.

Sigara kullanımı da uzun sürede derin flebitin olasılığının artmasına sebep olduğu düşünülmektedir. Fazla dozda doğum kontrol ilacı kullanmakta olan bayanların (35 yaşın üzerindekiler ile kilolu ve de sigara kullananlar) damar rahatsızlıklarına yakalanmasının riski çok yüksektir. Bu nedenle bu özelliklere sahip bayanların hamile kalmaya engel olabilmek için farklı yöntemleri kullanması gerekir.

Flebitin en önemli riski toplardamarda meydana gelen pıhtının kopup, kan dolaşımı ile sürüklenerek akciğere gitmesi ile burada enfaktüs yaratmasıdır.

Bu durum genellikle derin toplardamar tromboflebitinde görülüyor olsa da flebitin her çeşidinde titiz bakımla, tedavisinin yapılması gerekmektedir. Bu sebeple mühim görülmese de, üstünde durulması gereken ve kesinlikle hekime başvurulması gereken bir rahatsızlıktır.