Antibiyotikler

Antibiyotik Ne Demektir?

Antibiyotik, bazı bakterilerin metabolizmalarını bozan, hastalık yapma güçlerini yok eden veya bu bakterileri öldüren bir tür kimyasal maddelerdir. Antibiyotikler, etki miktarlarına, etki tarzlarına, etkiledikleri bakterilere göre değişen birçok farklı türde karşımıza çıkar. Antibiyotiklerin etki şekillerine bakarsak, bakterilerin hücre duvarlarını bozduğunu, protein sentezini bozduğunu, bakterilerin ihtiyacı olan maddeleri yok ettiğini görebiliriz. Antibiyotikler hakkında genel bilgilere değinmek gerekirse:

Spektrum: Spektruma bir tür antibiyotiğin etkilediği bakteri yelpazesi diyebiliriz. Birden fazla bakteriyi etkileyen antibiyotiklere, geniş spektrumlu, belli ve sınırlı sayıdaki bakteriyi etkileyen antibiyotiklere de dar spektrumlu antibiyotik denir.

Kombinasyon: iki yada daha çok antibiyotiğin bir anda kullanılmasına kombinasyon denir. Gerekli olan uygun kombinasyonlar yapıldığı takdirde hem spektrum genişler hem de bazen ikisinin ayrı ayrı yapmış olduğu etkilerin toplamından daha çok etki sağlanabilir.

Direnç: Bakterilerin belli bir antibiyotiğe karşı hassasiyetlerinin azalması veya ortadan kalkması durumudur. Bu duruma genelde sık ve kontrolsüz kullanılan antibiyotikler ve bakterilerin kendi yapılarını değiştirmesi sebep olabilmektedir.

Antibiyotik kullanımına bağlı vitamin eksikliği sorunu çok sık rastlanılan bir durum değildir. Bu sebeple her antibiyotik kullanımı aşamasında vitamin kullanılması gerekmez. Lakin antibiyotik kullanımı uzun sürecekse, dışarıdan vitamin takviyesi almak gerekebilir.

Kaç Çeşit Antibiyotik Vardır?

Antibiyotikler etki mekanizmalarına ve spektrumlarına göre birçok sayıda gruba ve alt gruba ayrılmaktadırlar.

Penisilinler

Penisilinler, en çok kullanılan antibiyotikler arasında yer alır. Bakterinin hücre duvarı sentezini bozarlar ve böylece öldürücü etki ederler. Penisilinlerin birçok alt gurubu vardır.
Oral yolla yani ağız yoluyla kullanılan penisilinler ve pareteral yani kas içine ya da damar içine uygulanan penisilinler. En çok kullanılan penisilinler ise amoksisilin, ampisilin, prokain penisilin, penisilin G diyebiliriz. Penisiline karşı direnç gösteren bakterilerin dirençlerini kırmak için bir takım kimyasal maddelerle kombine edilmiş formlar özellikle son yıllarda kullanılmaya başlanmıştır.

Penisilinlerin bir takım yan etkileri de vardır. En ürkütücü yan etkisi alerjilerdir. Bir tek penisilin türüne karşı alerji gösteren kişi, diğer bütün penisilinlere karşı alerjisi var demektir.
Penisilin kullanan hastaların yüzde 1 i ile yüzde 10 nu arasında alerji görülebilir. Ancak bu alerjilerin çoğu küçük çaplı, zararsız alerjilerdir. Ciddi sorunlara sebep olabilecek alerjiler on binde bir oranında görülmektedir. Ciddi alerjiler genelde ilacın verilmesinden ortalama 2 dakika ila 30 dakika sonra belirtilerini göstermeye başlar. Hafif dereceli alerjilerde ise 72 saat belirti görülebilir. Hafif dereceli penisilin alerjileri genelde cilt döküntüsü olarak karşımıza çıkar. Var olabilecek alerjinin tespiti, penisilin uygulanmadan önce yapılan test ile ortaya çıkmaktadır.

Sefalosporinler

KBB’de çok fazla kullanılırlar. Etki mekanizmaları penisilinlerle aynıdır. Kimyasal yapılarına ve spektrumlarına göre üç farklı kuşak sefalosporin vardır. En bilindik sefalosporinler, cefaclor, sefuroksim, sefaleksin, seftriakson, sefoperazondur. Sefalosporinlerin yan etkileri aynı penisilinlerin yan etkilerine benzer. Penisilin alerjisi olanhastaların, sefalosporin alerjiside olabilmektedir.

Makrolid Antibiyotikler

Genel itibariyle dar spektrumlu antibiyotiklerdir, ancak KBB infeksiyonlarında başarıyla kullanılabilmektedirler. En çok kullanılan makrolid antibiyotikler azitromisin, klaritromisin, klindamisin, eritromisin ve linkomisin olarak sıralayabiliriz. Azitromisini diğerlerinden farklı kılan en önemli özelliği, 3 gün kullanılıp ortalama 10 gün etki etmesidir.

Kinolonlar

Bakteri hücresinde bulunan DNA sentezini önleyip, öldürücü etki yaparlar. En sık kullanılan kinolonlar Ofloksasin ve siprofloksasindir. Ağızan alınabildikleri gibi, kulak damlası şeklinde alınabilirler.