Melatonin

MELATONİN

Melatonin gece salgılanan bir hormondur. Gece karanlık başlamasından sonra salgılanmaya başlar ve gece yarısı en yük­sek düzeyine erişir. Sabah olurken aydınlık başlayınca da me­latonin düzeyi düşer.

Gündüz (saat 9-18 arasında) kanda 8-15 pg/ml melatonin düzeyi normaldir. 8 pg/mL altındaki değerler düşüktür.

Melatonin doğal uyku ilacıdır. Kimi insanlarda akşam me­latonin salgılanması çok yavaş ve gecikerek başlar. Diğerlerin­de ise sabahleyin çok erken saatlerde melatonin miktarı düşer. Bu insanlar geç uykuya dalma ve erken uyanmadan şikayet ederler.

Bazı insanlarda da gece melatonin düzeyinde artış olmaz. Bu durum daha çok yaşlılarda görülür ve geceleyin uykularının bölünmesi ve uyanmaları karakteristiktir.

Melatonin Salgılanmasını Etkileyen Etmenler

Birçok hormonda olduğu gibi melatonin düzeyi de yaşlan­mayla birlikte düşer. 80 yaşındaki birinin melatonin düzeyi 20 yaştakinin 1/10’u kadardır.

Epifiz bezinin Melatonin salgılaması için karanlık gerek­mektedir. Yatak odasında televizyon bulunmamalıdır. Televiz­yon kapatılsa bile mavi ışık yansıması iki saat daha devam eder. Yatak odasında gece lambası da kullanılmamalıdır.

Dışarıdan odaya yayılan ışık da melatonin salgılanmasını durdurur. Bu nedenle yatak odasında tam karanlık sağlayabi­len perdeler olmalıdır. Stres melatonin yapımını azaltır.

İlaçlardan antidepresifler, diazepin kökenli uyku ilaçları, beta blokerler (tansiyon ilacı) melatonin salgılanmasını fren­ler.

Sigara ve alkol -özellikle günün geç saatlerinde içilirse melatonin salgılanmasını önler.

Melatonin çok güçlü bir serbest radikal yok edicisidir. Bu etkisi vitamin C’den elli kez daha kuvvetlidir. Melatonin çok küçük moleküler yapısı nedeniyle diğer antioksidanların gi­remediği hücre kısımlarına girerek serbest radikalleri zararsız hale getirir. Buradan anlaşılmaktadır ki yaşlılarda azalan me­latonin yapımı sonucu hücrelerin serbest radikallere karşı ko­runması azalmakta ve vücut hücrelerindeki zarar artmaktadır. 60 yaşından itibaren anti-aging (sağlıklı uzun ömür) önlemleri çerçevesinde düşük dozda melatonin salık verilir. Ancak her hormon tedavisi için olduğu gibi melatonin de doktor tavsiye­siyle kullanılmalıdır.

Melatonin doğu-batı arasındaki uzun uçak seyahatlerin­den hemen sonra görülen; uyku bozukluğu, yorgunluk, cinsel isteksizlik, depresyon belirtileriyle ortaya çıkan jetlag sendromunda sihirli ilaçtır. (1-3 mg)

1995 yılında İtalya’daki bir araştırma melatoninin bağışık­lık sistemini gençleştirici, canlandırıcı etkisini apaçık ortaya koydu. Bu etkinin kanserden korunma ve kanser tedavisinde yararlı olacağı düşünülüyor. Amerika’da kanser ilaçları ile bir­likte melatonin uygulayarak yapılan tedaviler ümit vericidir.

Işık almadığından melatonin düzeyi oldukça yüksek olan kör kadınlarda meme kanseri görülmediği saptanmıştır. Meme kanseriyle benzerliği bakımından prostat kanserinde de bu etki beklenir.

Melatonin Yapımını Artırıcı Önlemler

•   Yatak odası iyice karartılmalıdır (ışık melatonin yapımını frenler)

•   Cep ve telsiz telefonlar ve televizyon yatak odasında bulun­durulmamalıdır.

•   Meditasyon ve yoga melatonin yapımını uyarıcıdır.

•  Aspirin, tansiyon ilaçlan olarak kullanılan beta blokerler ve kalsiyum antagonistleri vücutta melatonin azlığına neden olurlar. Bu tedavi altındaki bireylerin bir kısmında uyku bozukluğu olur.

Gece saat 24.00’dan önce uykuya başlamak ve yeterli uyu­mak melatoninin düzenli salgılanmasını sağlar.

•   Akşam yemeklerini terk etmek vücudun melatonin yapımını artırır.

•   St-John’s wort (sarı kantaron bitkisinden elde edilen sakin­leştirici ilaç) melatonin salgılanmasını uyarmaktadır.

Bu önlemlerle melatonin eksikliği giderilemezse Hekimin uygun göreceği dozda tabletlerle eksiklik giderilir, (yatmadan önce 1-5 mg)